Χίντεμιτ, Πάουλ

(Hindemith, Χανάου 1895 – Φρανκφούρτη 1963). Γερμανός συνθέτης, εκτελεστής και διευθυντής ορχήστρας. Αξιόλογος δεξιοτέχνης του βιολιού· από την ηλικία των 13 χρόνων και διευθυντής ορχήστρας στα 20 του χρόνια, ο X. πλούτιζε διαρκώς την καλλιτεχνική του εμπειρία. Αργότερα προτίμησε τη βιόλα από το βιολί, ήταν όμως σε θέση να χρησιμοποιήσει όλα τα όργανα της ορχήστρας. Σπούδασε και κατόπιν δίδαξε στις μεγαλύτερες σχολές της Γερμανίας. Η άνοδος του χιτλερισμού τον βρήκε καθηγητή στην Ανώτερη Σχολή Μουσικής του Βερολίνου, αλλά το 1934 εγκατέλειψε τη θέση του μη θέλοντας να υπηρετήσει το καθεστώς, το οποίο άλλωστε περιέλαβε τα έργα του X. στον κατάλογο της εκφυλισμένης τέχνης. Τα χρόνια της εξορίας του τα έζησε πρώτα στην Τουρκία (1935-37), έπειτα στην Ελβετία (1938-39) και τέλος στις ΗΠΑ, όπου εγκαταστάθηκε το 1940 και έμεινε έως το 1947. Δίδαξε στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και από το 1951 στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Από το 1953 εγκαταστάθηκε στην Ελβετία. Για την ηθική του συνέπεια και την πίστη του στη μουσική, ο X. τιμήθηκε το 1963 με το βραβείο Μπαλζάν. Η εργασία του ως συνθέτη, αν και πέρασε από πολλές πνευματικές και καλλιτεχνικές εναλλαγές, βρήκε μια βαθιά ενότητα ύφους στη συνειδητή εκτίμηση των μεγάλων παραδόσεων της γερμανικής αντίστιξης και του Μπαχ. Μακριά από τους νεωτερισμούς που έφεραν στη μουσική ο Στραβίνσκι και ο Σένμπεργκ –οι δύο πόλοι γύρω από τους οποίους περιστρέφεται σε μεγάλο μέρος η νεότερη μουσική– ο X. έστρεψε τη συνθετική εργασία του προς τη λεγόμενη ποιητική της Gebrauchs-musik, δηλαδή μιας μουσικής ωφελιμιστικής, πρακτικής, αντικειμενικής, με δική της ζωή, αυτόνομης και δουλεμένης σχεδόν βιοτεχνικά. Με μια τέτοια αισθητική προοπτική, που σπάνια όμως απομακρύνεται από τις έντονα ανθρώπινες έννοιες, γράφτηκαν τα καλύτερα έργα του X., που έχουν πάντα ως κεντρικό μοτίβο τη μοίρα και τη συνείδηση του ανθρώπου. Στο έργο του Ματίς ο ζωγράφος (1938), που θεωρείται το αριστούργημά του, αρχίζει το πρόβλημα της πολιτικής ευθύνης του καλλιτέχνη, μέσα από τη ζωή του ζωγράφου Ματίς Γκρίνεβαλντ του 16ου αι., που έδρασε στη Γερμανία κατά την περίοδο των θρησκευτικών πολέμων. Στο μελόδραμά του Η αρμονία του κόσμου (1957) η αντιστικτική τελειότητα τείνει να εκφράσει, μέσα από τημεγάλη φυσιογνωμία του Κέπλερ, όχι μόνο την εσωτερική συμφωνία του κόσμου των ήχων με τη διάταξη του Σύμπαντος, αλλά κυρίως την επίτευξη μιας ηθικής ισορροπίας ανώτερου επιπέδου. Συνέθεσε ακόμα για το θέατρο τα μελοδράματα Cardillac (1926) και Μεγάλο τραπέζι των Χριστουγέννων (1961) από το ομώνυμο δράμα του Θόρντον Ουάιλντερ. Απαραίτητη για την πλήρη κατανόηση της μορφής του X. είναι η άφθονη παραγωγή του ενόργανης μουσικής, συμφωνιών και μουσικής δωματίου, στην οποία η αντίστιξη, που υποστηρίζεται από ένα έντονο εσωτερικό ρυθμό, φωτίζει με νέο φως τις παλαιές μουσικές μορφές, συμφωνίες, κοντσέρτα και σονάτες (έγραψε, με συνοδεία πιάνου, μια για κάθε όργανο της ορχήστρας). Σημαντικός είναι ο κύκλος των 7 Μουσικών δωματίου που συνέθεσε μεταξύ 1921 και 1928, ενώ ξεπερνά τα όρια φόρου τιμής στον Μπαχ το Ludus Tonalis για πιάνο, το οποίο περιλαμβάνει 12 φούγκες και 12 ιντερλούδια, που περιέχονται ανάμεσα σε ένα πρόλογο και έναν επίλογο. Συνέθεσε επίσης μουσική για κινηματογραφικές ταινίες και για μπαλέτο και έγραψε πολλές θεωρητικές μελέτες μεταξύ των οποίων σημαντικότερη είναι ένα εγχειρίδιο Σύνθεσης. Χιουμοριστική εικονογράφηση μιας φούγκας του «Ludus Tonalis» (φόρου τιμής στον Μπαχ), που τη σχεδίασε ο ίδιος ο συνθέτης, για μία επέτειο γενεθλίων της γυναίκας του.